Torre de San Xurxo de Mourazos

Na aldea de San Xurxo, onde na actualidade se ergue a igrexa de San Xurxo de Mourazos (do século XVIII, e agregada á parroquia de Santalla de Rairiz no ano 1890) e o cruceiro (do século XIX) considérase que estivo emprazada a desaparecida Torre de San Xurxo, pertencente ao conde Sancho de Ulloa e derrocada polos Irmandiños no ano 1467. Aparece nomeada nun documento do ano 1214 no que o rei Alfonso IX dona á igrexa de Santiago a Terra de Abeancos. Tamén aparece documentada no Preito Tavera-Fonseca datado no ano 1525.

Na actualidade non se conservan restos desta torre, nen doutras estruturas anteriores, a pesar de que se considera que nese emprazamento con forma de outeiro, proxectado sobre o curso do río Ulla, houbo un castro. O que si se pode ver con claridade, son unhas penas situadas a poucos metros da igrexa (no extremo norleste), que presentan dúas pías artificiais mutiladas e escavadas na superficie das mesmas, de función e cronoloxía indeterminada, pero de feitura inequivocamente artificial ou antrópica, que contan con folclore asociado ao pobo mítico dos mouros, que as utilizaban para darlle de beber e comer ós cabalos, segundo a tradición popular.

BIBLIOGRAFÍA:

- Broz Rei, Xosé Manuel: "Santiso na Terra de Abeancos", ano 2013.